Steinmenn og kujenter 26.09.2025

Den fyrstnemnde har ei performativ tilnærming til materialet, ei slags førestilling som kombinerer fragment frå populærkultur, kunsthistorie, dragshow, dans og føredrag. Den andre er ein kort stop-motion video (3 minutt og 26 sekundar) som trekk vekslar til barne-tv, motebilete, vald og samtidsreferansar (til dømes Cowboy Carter-turnéen til Beyoncé). I begge verka er menn og stein sentrale element – hubbards danseglade, halvnakne, ikkje-binære kropp glir frå livsnytande risting til takta av skeiv samtidsmusikk som Billie Eilish og Megan Thee Stallion, til å fort stivne i mimetiske stillingar av kunstkanons store, mannlege skulpturar i stein projisert bak dei. Auguste Rodins Tenkeren (1880) og Michelangelo Buonarrotis David (1501–04) er sjølvsagte eksempel: maskuline ideal frosne fast i tid i bronse og marmor.

I Hoffstens Running Boys får derimot steinen ei mykje meir skrekkeleg rolle i møte med mannen, eller i dette tilfelle: gutane. I den søte, naivistiske, men likevel detaljerte og figurative filmen, møter vi to venninner på kvar sin hest. Dei er moteriktig kledde i make flanellskjorter, dongeribukser, kvite cowboy-hattar og fletter – eit spegelbilete på erketypisk, ofte hypermaskulinisert amerikansk cowboy-kultur og stereotypiske forteljingar om jenter sine behov for å «matche» med vener. Venninnene ler og rosar kvarandre for ein vellukka dag med å jage smågutar inn i innhegninga, som var dei ein type sau eller anna buskap. Ikkje minst har dei sjølvsagt eit ønskje om å verte fotograferte: eit oppstylta portrett av dagens resultat vi som publikum utan problem mentalt kan laste opp på all verdas SoMe-plattformer. Då bileta ikkje let til å verte «spanande» nok når ein berre poserer framfor ei innhegning av gråtande smågutar, bestemmer jentene seg for å piske opp stemninga. Fyrst ved å riste i gjerdet og skremme gutane litt, deretter ved å kaste stein på dei.

Jentene er treffsikre – blodet renn frå opne sår i hovuda på smågutane som gret ustanseleg, lydbiletet er ein grotesk miks av latter og desperate hyl. Animasjonsstilen minner om austtyske Jon Blund (det norske namnet på Unser Sandmännchen, korte dokkefilmar (1959–), overraskande nok framleis i produksjon), som for mange oppvaksne i Noreg er kjend frå ein barndom med Jul i Skomakergata på NRK, der serien var fast innslag. Eller kanskje den sveitsiske stop-motion-animerte barne-tv-serien Pingu (1990–), der vi fylgjer pingvinen ved same namn og hens familie i Antarktis.

For sånne som meg, som var barn på 1990-talet, gjorde begge seriane store og varige inntrykk som ein del av oppveksten. Nettopp difor vert Running Boys ekstra brutal: ei steining av barndom i både metaforisk og bokstaveleg forstand. Lyden, som i stor grad er dialog mellom jentene og gutegråt, ber preg av å vere litt «heimeprodusert» og luggar litt, men den eine kvinnestemma, som anten er kunstnaren sjølv eller medstemme Sonia Joy Helena, er så raspande hes og behageleg at eg drøymer om å gje vedkomande eit eige radioprogram eg kan forsvinne i. Filmen er kort – etter at jentene har asa kvarandre opp med ei stadig aukande steining, går det som det må: Samlege smågutar møter sitt endelikt, steina til daude. Utan at dette bekymrar jentene nemneverdig. Dei er mest interesserte i å sjekke om dei fekk noko bra biletmateriale, halde fram med å rose kvarandre for dagens innsats, og ikkje minst er dei svoltne, begge to. «Pizza? Pizza!»

Den nonsjalante haldninga til vald i kombinasjon med det naivistiske plastilin-uttrykket, gjer at Running Boys har ein større grad av sjokk og overrasking enn untitled (man made). Den er kan hende meir beinveges i å vekke respons enn den andre, som lenar seg meir på historietung fakta, kunstreferansar og politisk verdsbilete. Performance-verket untitled (man made) inviterer såleis også til ein historie- og verdskonstruksjon som speglar måten ein som skeiv ofte sjølv må pusle saman fragment på for å finne rom til identiteten sin, og for å danne seg eit større bilete av ei skeiv historie som ofte er omskriven eller utelate totalt. Det er ein måte å lese verda på som alltid synest å måtte vere koda, alltid lyt lesast mellom linjene.

Eg lurar også på om tittelen mistar eit lag av betydinga knytt til autonomi i omsetting til ein norsk kontekst. På engelsk kallar dei ting som ikkje er laga av maskiner, for «man made», som per definisjon siktar til mannen som den einaste og evige skapar, medan vi på norsk har det trauste, fantastiske og kjønnsnøytrale «handlaga» eller «sjølvlaga». I motsett ende opnar tittelen Running Boys for ein dualitet som både kan tyde at ein gjeter gutar, eller at gutar spring (for livet, mest truleg i denne konteksten).

I snutten eg har sett av untitled (man made) er hubbard sjølv iscenesett og i fokus, ståande i berre truse og med noko som ser ut som ein versjon av raude boksehanskar, med ryggen til publikum. Ei stemme bryt inn mildt og bestemt over høgtalaren og spør oss: «What you looking at?» til ein mimande hubbard, som ser halvstrengt og teatralsk ut over publikum. I løpet av dei fire minutta eg har tilgang på, er dei opp og ned av ein plattform, opplyste av nemnde skulpturar i bakgrunnen og dansande til Madonna, Eilish og Stallion, heile tida til eit entusiastisk, klappande publikum på det eg antek er Landmark i Bergen, i samband med avgangsutstillinga til masterkullet 2024, som hubbard var del av. Verket lid til dels i opptaket av å vere filma i så udelt positive omstende; paradoksalt nok vert den intenst velkomne og positive publikumssfæra overskuggande for dei viktige problemstillingane hubbard adresserer – dei kan knapt løfte eit augebryn utan å utløyse ein ellevill, begeistra respons. Det er ein slags skjebnens ironi at eg skulle ønskje det var eit meir sakralt, avdempa publikum som møtte ein nyutdanna skeiv performance-kunstnar, for det bognar ikkje akkurat over av rom som er inviterande og positive for skeive, ikkje-binære og transmenneske. Men sidan referansane brukte i verket er så veletablerte og kjende, kviler desto meir på hubbard sin personlege levering, som det knapt vert rom til, i all hoiing, klapping og skriking. Eg kryssar fingrane for at dette rommet finst, eller får oppstå, under Høstutstillingen.

Running Boys av Hoffsten og untitled (man made) av hubbard inviterer saman til ein slags abstrakt, immateriell skulptur der dei har meisla patriarkatet ut og ned. Hoffsten gjev ei velkomen påminning om styrken i kvinneleg latter og likegyldigheit, og korleis desse enkelt kan verte om til eit laserfokusert våpen. hubbard opnar for lengre refleksjonar kring historiske lesingar og levde erfaringar i liva til skeive. Somme tider kan det vere vel verdt å spørje seg sjølv, halvt konfronterande og halvt leikent: «Kva er det eg eigentleg ser på»?