Kunsten å bygge fotspor som kan bere ein dit ein vil 18.09.2023 Kritikk

Eitt mogleg negativt aspekt ved å halde avgangsutstillinga på KHiO, altså der studentane har jobba fram kunsten, er at somme kanskje ikkje vågar sjå utstillinga. Det kan opplevast for intimt å entre lokala kor kunsten blei skapt. Kanskje. Nokre av verka ligg i gangane, som om dei er på veg ut. Noko er på gang, mellom rom. Andre verk blir vist ute. Under open himmel finn eg Sigvei Ringvold sin kunst: liggande på grusen, over steinar, organisk vridd oppover i eit hjørne. Ei gruppe små objekt er meir domestisert plassert på eit lågt, stort svartmåla podium: små leirefigurar som liknar knoklar, haustblad, miniatyrkroppar, krabbeklør med spor etter hender som har halde fast – forma og gitt avtrykk av eksistens. Ein av dei små figurane grip kring ein sopp. Ein annan har to metall-antenner stikkande opp som følehorn på ein snigel. Den svarte flata dei ligg på, har relieff frest inn i treverket. Det liknar spor som biller kan lage under barken på tre. Dette podiet liksom bind verka saman med tanken om eit gallerirom – ute. Ein kvit polarhund dukkar opp, snusar litt rundt og labbar vidare. Ein annan dag kunne hunden bore med seg kunst mellom tennene og frakta han ut i samfunnet. Verka gir både hunden og meg opningar kor ein kan snuse på overgangane mellom mennesket og naturen. Kanskje er avstanden mellom mennesket og naturen noko som berre eksisterer i språket.

Ringvold sine skulpturar veks elegant saman med uteplassen, ein visuell dialog – mellom utdanningsinstitusjonen og samfunnet.

Det er noko med desse vakkert forma objekta, i møte med natur, som får meg til å tru at mennesket kanskje er naturleg likevel. Ofte ser det ut til at menneske har eit abnormt behov for å kontrollere og domestisere habitatet sitt. Ein kan kanskje seie det same om den indre natur: kunsten å bli tam. Kunsten å vere menneske? Kunsten å sleppe taket, slik at både sola og regnet ramlar ned på golvet – uhindra.

I eit hjørne av Ringvold sitt uterom veks objekt og pinnar, organisk fastklemd mellom utdanningsinstitusjonen og ein bergvegg. Sola dyttar skuggane over veggen lik blyantstrekar som nektar å slå seg til ro på flatene. Kunsten å vere her. I kva grad evner samtidsmennesket å observere verda kring seg utan instruksjonar, utanfor språket, utan oppfordring om å sjå? Verda utanfor internett. Utanfor dei tunge dørene og veggane som hindrar eksistensen og livet i å bryte inn i kunsten. Eit av Ringvold sine verk er restane av eit tre som har brote seg fram gjennom eit metallgjerde. Den ibuande motstanden og Vilja i treet. Hindringar integrert i treet sin kropp. Ulike spor av menneskeleg nærvære. Eit kunstnarskap bryt fram og veks seg forhåpentlegvis utover kvardagen.

Ein av hovudskilnadane mellom det å vise kunst i eit gallerirom og ute i samfunnet, er moglegvis kontemplasjonen som oppstår i eit rom kor publikum er mentalt innstilt på å møte kunst. Slik kan ein kanskje seie at gallerirommet stiller færre krav til både kunsten og publikum?

Delar av utstillinga blir vist i KHiO sitt gallerirom. Her finn eg blant anna to installasjonar av Sally Nordström. Den eine av installasjonane hennar består av ei mengd objekt montert på veggane. Eg ser papir som på ulike måtar har inngått i omdanningsprosessar. Korleis veit eg ikkje. Kanskje det å ikkje vite hindrar meg i å avgrense Nordström sitt univers, det blir rom for fleire potensielle soger. Kunnskap kan stenge dei opne dørene i hjernen.

Dei ulike elementa i installasjonen er montert på veggen som eit dikt, utan rette linjer; fragment sett saman i ein ordlaus poesi kor eg svelger kvar vesle bit mentalt, utan at det blir omdanna til rasjonell språkleg logikk. Eg klarar ikkje bestemme meg for kor vidt det er tida eller bevisst trashing av materien som har tynt sjela ut av materiala til ein slik grad at eg opplever levd liv som tilstadeverande i viviseksjonsform i objekta. Tida sitt mausoleum. Ei klokkelaus tid som gneg på livet og alt som finst. Nokre av papira har motiv i form av dyr og skjelett-delar framstilt ved hjelp av grafikk. Eg finn òg ein nøkkel i ein dott med pels, eller skinn. Nokre av tinga her kan vere henta frå tomme hus. Forlatne spor, avtrykk – men ikkje berre i overflatene. Små metallringar under eit gjennomsiktig papir. Delar av menneskeleg sivilisasjon i ferd med å fortærast av natur. Høgt oppe på veggen heng restane av eit reir. Nokon har klekka og reist sin veg.

Frå taket svevar eit metallhylster forma som eit menneske. Denne figuren, laga av Josephine Echer, kan vere eit smykke med plass til heile kroppen. På veggen heng smykke som ser ut til å ha blitt demontert og tekne frå metall-kroppen. Somme stadar har overflata til metallet olja sine regnbogenyansar. Når eg går vidare kan eg ikkje lengre definere skilnadane mellom eit smykke og ei rustning. Skuggane av språket er viska ut. Kviskra ut. Definert ordlaust i metall.

I det øvste gallerirommet viser Lydia SooJin Park ein keramikkinstallasjon som ser ut til å vere skapt for dette rommet. På golvet ligg ein rund spegel som liksom vrenger rommet, slik at den blå himmelen blir synleg, djupt der nede i eit svimlande forvridd perspektiv. Ein anna måte å røske i grensene mellom innsida og utsida av utdanningsinstitusjonen. Kunstverda, verda utanfor. Kven bygde grensene mellom kunsten og verda? Grenser som på mange punkt imploderer i denne underlege utstillinga. Undrande. Langs veggen har Park montert hyller. På hyllene står leirkrukker. Krukkene er laga av små flak sette saman, og med sine nyansar, glasurfargar og svært ulike overflateuttrykk framstår dei som individ med ibuande personlegdom, løyndom. Og i krukkene finst det hol så stillheita og ljoset kan smyge seg fram.

Når kunsten blir vist i romma nær der han har oppstått, kan ein ofte òg møte kunstnaren. Eg skal innrømme at eg føretrekker å snakke med kunstnaren etter å ha sett kunsten.

Milton Mondal og eg hadde ein lang samtale om verket hans. Det var veldig fint å få innsyn i tankane og erfaringane hans, men ord kan styre blikket slik at kunsten ikkje får snakke for seg sjølv. Ord kan danne eit filter, og når ein ser gjennom ord, ser ein noko anna, noko som er meir fastlåst. Men Mondal har gitt sine minner eit skuggeteater i form av eit skjørt hus. Ein scenografi. Hadde eg ikkje snakka med kunstnaren, ville eg ikkje visst at huset er laga som ei bok og som kan faldast ut, side for side. Ei personleg livsbok.

Eg går inn i huset. Veggane består av tynne silketrykk dekorert med fotspor og vakre bokstavar frå eit språk eg ikkje kjenner. Somme stadar er det vindauge, så eg kan sjå inn i andre rom. Dei delvis gjennomsiktige veggane gjer at ljoset ikkje kan fangast eller stengast inne. Som den transparente ferda til minna over veggane i hjernen, vil skuggen vandre i romma. Følge etter kroppen, men likevel vere i andre rom. Lurar på kva eg hadde sett i møte med dette verket om ikkje orda var der.

Utanfor døra står eit lite tre og spirer på toppen av ein pidestall. Over heng ei krukke som dryp vatn ned til den vesle planten.

I eit anna mørkt rom ligg Tue Winther sine fire underlege konstruksjonar på eit teppe av kvit pels. Under teppet ligg noko og lyser i ulike fargar, som delar av ein hårete regnboge. Konstruksjonane på teppet liknar noko ein kan ha funne på havbotnen. Restar frå oljeindustrien kanskje. Ventilratt, eller strukturar frå ein ROV. Overflatene på objekta forsterkar inntrykket av at sjøen har tæra på materialet, dei liksom forvitrar. Men eg veit at dei er ubrukt og produsert i leire.

Ein annan plass finn eg fleire av Winther sine verk – fem soppliknande former. Eller kanskje dei liknar meir på kvernsteinar, som etter å ha rotert lenge kan ta form av donuts som kan kverne tida sine tenner. I dei sølvblåskimrande overflatene er det rissa band som er måla rosa, og perler dukkar opp her og der som auge. Skulle ønske det var lov til å halde desse formene i hendene. Kombinasjonen mellom form og overflate gjer at eg gler meg som ein liten unge til å følge dette kunstnarskapet vidare.

Det er ikkje rommet som skapar kunsten. Heller ikkje den førehandsdefinerte statusen, eller orda somme brukar som eit lag hard ugjennomtrengeleg ferniss. Det er hendene som samlar tankane og faldar dei ut i rommet, kapslar dei inne i objekt. Kunstverk. Hovudverk. Handverk. Intellektuelt hærverk. Brot med illusjonar. Mellomrommet mellom rom, mellom definisjonar. Tomrommet mellom hendene når ein legg kunsten frå seg på golvet og går ut. Gallerirom er òg offentlege rom, seier eg ut i lufta. Ingen svarar. Lufta absorberer bokstavane som ramla ut av munnen min. Det var her eg fann årets vakraste masterutstilling. Fragmentert, og med ei mengd sterke individuelle stemmer.