«I strekane til Baird blir eg gong på gong konfrontert med kor vemmeleg det er å vera menneske, og om det skulle vise seg at eg faktisk er menneske, så vil eg helst late som eg ikkje er det» 06.05.2019

Du kan ikkje lage spor i sjøen
Vanessa Baird
KODE 2 (Bergen)
09.11.2018–03.02.2019

Du kan ikkje lage spor i sjøen, men sjøen kan teiknast på store papir ved å lage spor. Du hadde sett strekane til Vanessa Baird før, men valt å fjerne deg frå dei, for det var ubehageleg. Så blei teikningane fjerna frå Regjeringskvartalet fordi dei minna om noko anna som var ubehageleg. Strekar kan setje spor på andre ting enn papir, og ingen vil at kunsten skal endre noko.

Du skal aldri tru at kunsten får plass inni ord, for om ord kunne innehalde alle lag og fragment av eit kunstverk, ville det å lage kunst vore meiningslaust. Når kunst blir omsette til ord, eliminerer ein fleire ting som eksisterer samstundes inni kunsten. Med ord kan berre eit fenomen kome fram om gongen. I ord blir ting lineært, og ikkje som i bølgene eller regnet eller tårene. For å sjå om eg kunne oppleve ei kortare avstand mellom kunsten og orda, bestemte eg meg for å skrive i gallerirommet denne gongen. Det var benker eg kunne sitje på. Ute regna det, men det var ikkje difor det var folk inne i gallerirommet. Dei kunne ha valt andre rom.

I møtepunktet mellom avføring og påføring kjem ein strek ut av armen til Vanessa Baird. Ein fysisk strek. Eit spor. Strekar kan eksistere i fleire kontekstar og ulike lag på same tid i langt større grad enn ord. Ord blir fastspikra inni setningane. Baird sine strekar er ikkje ord, men viser ei vilje til å understreke heller enn å setje strek over. Sam­stundes flerrar strekane hennar opp ting eg ikkje heilt klarar å gripe tak i.

Utstillinga består i hovudsak av teikneinstallasjon. Denne teksten består berre av ord oppstått i det eine rommet av utstillinga. På to av veggene i dette rommet heng det ikkje teikningar, men familiefotografi, samt gamle måleri av typen ein kan få kjøpt i bruktbutikkar. Delar av måleria er dekkja med ei brunaktig gugge som minner om ei blanding av avføring, sjokoladekakedeig, peanøttsmør og flytande sukker. Eg veit ikkje kvifor desse bileta blei montert på rekkje og rad, med god avstand imellom i same rommet som teikneinstallasjonen. Om dei er i dialog med teikneinstallasjonen, undrar eg meg over den fysiske avstanden. Berre eit fotografi av Vanessa Baird som barn, saman med mora, heng oppå teikningane.

Utstillinga består i hovudsak av teikneinstallasjon. Denne teksten består berre av ord oppstått i det eine rommet av utstillinga. På to av veggene i dette rommet heng det ikkje teikningar, men familiefotografi, samt gamle måleri av typen ein kan få kjøpt i bruktbutikkar. Delar av måleria er dekkja med ei brunaktig gugge som minner om ei blanding av avføring, sjokoladekakedeig, peanøttsmør og flytande sukker. Eg veit ikkje kvifor desse bileta blei montert på rekkje og rad, med god avstand imellom i same rommet som teikneinstallasjonen. Om dei er i dialog med teikneinstallasjonen, undrar eg meg over den fysiske avstanden. Berre eit fotografi av Vanessa Baird som barn, saman med mora, heng oppå teikningane.

Teikning er mitt hovudspråk fordi eg tenkjer i bilete. Det betyr ikkje at alle andre som teiknar, har det på same måte. Eg veit at for somme kjem ord eller tekst først, så kjem det fysiske kunst­verket. Eg veit ikkje om Baird ser teikning som sitt hovudspråk. Men eg veit at somme lag av arbeida hennar brettar seg veg gjennom kjøttrevlane og inn i ryggsøyla mi. I strekane til Baird blir eg gong på gong konfrontert med kor vemmeleg det er å vera menneske, og om det skulle vise seg at eg faktisk er menneske, så vil eg helst late som eg ikkje er det.

Vatn. Du må halde huset tett så ikkje vatnet trengjer inn. Men du kan ikkje fjerne vatnet.
Avstand. Påstand

Ein kan aldri forstå alt flytande.
Det kjem alltid meir vatn som du kan svelge pillene med.

Vatn. Du må halde huset tett så ikkje vatnet trenger inn.
Inni blodet renn det vatn.

Me seier at folk utan utdanning, eller med låg utdanning, er rasistiske fordi dei ikkje forstår betre. Men kanskje er det slik at menneske som har vanskar med å få seg jobb, møter ein annan type innvandrarar. Og kanskje er det difor dei ikkje likar innvandrarar, og om dei hadde treft dei same innvandrarane som du og eg, så hadde heller ikkje dei sett innvandring som eit problem. Men når alle innvandrarar ein møter, står til knea i same driten som ein sjølv vassar rundt i, ser ein ikkje dei tomme båtane i sjøen på same måte. Det handlar kanskje ikkje om at ein er dummare, eller har mindre utdanning, men at ein møter ei anna verkelegheit. Men eit rom, eller eit gallerirom kan òg vera eit gjerde som stengjer vatnet ute.

Du må halde huset tett så ikkje vatnet trenger inn.
Dritten blir òg ein del av vatnet.

Ingenting kan spire i eit rom kor det er heilt tørt. Kor ingen feller tårer.
Kor ingen prøver å bryte ned vegger eller murar.
Kor vatnet er sterilt og domestisert og renn gjennom røyr.
Utan at du ser det.

Men du kan ikkje fjerne vatnet.

Verkelegheita dekkjer nesten heile verda
når du står midt i den

Kanskje kan teikneinstallasjonen til Baird lesast lineært. Det slo meg aldri før du sa det. Du sa at signaturen på siste papiret ved døra mest sannsynleg var slutten. At verket skulle lesast frå motsett side, og bort til punktet som var signert. Eg såg det aldri slik, for eg kjende at det var strekar som stirra meg i nakken medan eg såg på teikningane på ein annan vegg. Eg tenkjer òg at teikningane kan flyttast, og at dei ikkje alltid opptrer i same rekkjefølge. Eg er usikker på om ein signatur betyr at det finst eit punkt du skal sjå til slutt, når verket er ferdigsett. Og kanskje aller mest er eg usikker på om det går an å snakke om at ein har sett ferdig, når det gjeld denne utstillinga av Vanessa Baird.

Teikningane dekkjer nesten heile veggene, på same måte som verkelegheita dekkjer nesten heile verda når du står midt i den og ser deg rundt. Men berre nesten, fordi teikningane går ikkje heilt opp til taket. Dekkjer ikkje alle veggene i rommet. Eg skulle ønske at dei gjorde det. Eg skulle ønske at rommet var litt mindre. At det ikkje var plass til å sjå teikningane på avstand. At dei var meir pågåande. Framfor teikningane er det satt opp eit lite gjerde. Eit gjerde er ein strek som lagar avstand. Fjernar mennesket frå kunsten på same måte som glasflatene i heimen fjernar mennesket frå verda utanfor. Du kan ikkje møte veggen her. Du kjem ikkje nær nok. Eg trur det er mennesket som er gjerda inne. Eller ute. Fordi mennesket er ei destruktiv kraft, og det finst menneske som vil ta på kunst. Somme gonger mistenkjer eg at desse individa som likar å ta på kunst, ofte gløymer å ta på verkelegheita, og at verkelegheita i gallerirommet kan kjennast så nær at dei vil strekkje ut handa og ta på den. Utan at glaset skil den frå fingertuppane. Ute regnar det.

Det finst noko større i teikningane enn det rommet tillèt. Eg skulle ønske rommet var litt mindre, slik at eg mista meg sjølv i ein større grad. Og at maleria eller trappa eller taket ikkje hadde vore så distansert frå teikningane. Eg skulle ønske at kunsten kom etter meg. Kom og tok meg. Konfronterte meg med verkelegheita og spytta meg ut på golvet.

Spyttet som renn nedover magen din var ei gong dråpar som
traff skuggen til eit tre som ikkje er
der lenger.
Du må halde huset tett så ikkje vatnet trenger inn. Men du kan ikkje fjerne vatnet.

Du kan ikkje lage spor i sjøen
Det handlar ikkje om å halde seg flytande, fordi det finst meir enn overflata. Om ein flyt, kjem ein heller aldri ned i djupet av nokon ting. Ein må miste pusten somme gonger. Gå tom for luft.
Du må ha vatn for å lage papir. Andre delar av papiret har vore skog eller planter.
Plantar drikk vatn før dei skal sove, og vatnet vaskar vekk jord

Papiret kan tørke bort vatnet. Absorbere det, men ikkje fjerne det. Så
ligg det der lenge inni papiret og held pusten.
Vatnet du drikk har alltid vore her.
Dinosaurane har tissa i det.

Laksen har svømt mot straumen oppover elva og den siste dråpen har runne ut av flaska.
Folk har drukna i vatnet. Folk har flykta i små båtar over store mengder vatn. Over sjøen.
Tårene dine har vore dei siste dråpane i nokon andre sitt glas.
Vinen som renn over ditt kjønn. Dråpen som treff golvet.
Glaset du velta.
Vatnet har runne langt inni tette røyr.
Tyngdekrafta som gav opp i det lyden av stolen trefte golvet. Døra som er lukka mot verda.
Vatnet inni blodet ditt har vore der ute
mellom steinane.

Eg ville ta på deg. Eg ville vera vatnet som blanda seg med sveittedråpane før dei
renn ned under golvet og gjennom røyra og vekk frå huset.
Ein annan dag drikk me vatnet.

Eg vil vera vatnet på di hud. Og
litt av vatnet går inn i porene dine.

Du kan ikkje fjerne vatnet

Bølgene som velta. Innover. Verkelegheita som velta. Mot deg. Bak senga. Bak veggen. Mot glaset i TV-skjermane, telefonskjermane. Du endrar ikkje verda ved å sjå nyheitene medan du et kveldsmaten din. Du hadde sett verkelegheita med dine eigne auge. Du hadde sett verda. Skifta kanal: Svampe-Bob – flyktningane som blei borte i bølgjene. Redigert. Verkelegheita var så nær at du nesten kunne ta på den. Putte den i lomma og skru den av. Du hadde fjerna deg frå det, fordi vatnet kan ingen halde fast. Avføring. Alt renn ut av kroppen. Men noko vil liksom aldri sleppe taket. Du såg dei daude kroppane som flaut i land bak skjermen. Du hadde sett dei før. Ein dag var det gamalt nytt, og du skifta kanal igjen. Plasten i flytevestane og baderingane som ligg att i sjøen, vil bli ein del av eit miljøproblem. Snart er heller ikkje miljøutfordringane interessante. Du vil ha nye nyheiter. Biologisk masse blir raskt broten ned i vatn. Kroppar blir borte. Og dritten. Vatnet bryt ned huset ditt om du let det kome inn. Du må vera rask til å reparere lekkasjen. Du må oppretthalde avstanden. Fjerne deg frå realitetane før dei pressar så hardt mot glaset at det sprekk og alt rasar utover. Eller innover. Vatnet som alltid har vore i verda, kan renne inn i stova. Kan få golvet ditt til å rotne. Kan få bærebjelkar til å svikte. Slepp du vatnet inn, vil kanskje du òg til slutt brytast ned. Bli ein del av vatnet. Renne vekk. Vatnet som pressar mot augelokka. Du blunkar og tenkjer at vatnet er langt borte og at vatnet i tekoppane er noko anna enn vatnet i suppekjelen til dei barbariske kannibalane frå gamle dagar. Noko anna enn vatnet som renn ned i toalettskåla. Vatnet ditt er filtrert. Det andre vatnet må ikkje renne inn i huset. Avstanden må vera der. Avstand til påstandane. Påstandar må mjukast opp. Redigerast slik at innhaldet blir eit spørsmål. Noko som ikkje konfronterer. Du må halde huset tett. Har vatnet kome inn, klarar du aldri fjerne det. I gamle dagar leika du i strandkanten. Ein skal ikkje dytte verkelegheita nedover augo på folk. Ein skal heller ikkje dytte folk ut i vatnet. Bøtta du leika med som barn, ligg kanskje att ein stad i verda, for plasten varar nesten like lenge som sjøen, og tida er ein sosial konstruksjon, og i tida bak skjermen er alle sosiale. Stillheita. Dråpane som treff glaset, som treff veggen utanfor gallerirommet. Dei går alle inn hit av fri vilje. Sjølv om det regnar ute, betyr ikkje det at dei måtte gå inn og sjå kunst. Dei kunne ha gått ein annan stad. Likevel valde dei å gå inn hit. Fordi om det ikkje finst menneske som trur at kunsten kan endre verda, er det vel ingen grunn til å gå inn i romma kunsten gøymer seg i.

Du må halde huset tett så ikkje vatnet trengjer inn.
Har vatnet først kome inn klarar du aldri å fjerne det
fullstendig

Om det skulle vise seg at eg faktisk er menneske, så vil eg helst late som om eg ikkje er det.

Du kan ikkje lage spor i sjøen

Det var mange som blei borte

Vatnet i dusjen din har alltid vore her, og når det regnar
risikerer du å bli våt sjølv om du har skrudd av TV